ขนมแชงม้า ขนมไทยปริศนา

เรื่อง ขนมแชงมา หรือ ขนมแฉ่งม้า เป็นเรื่องที่ควรศึกษา และค้นคว้าหาข้อยุติให้ได้ น่าเสียดายที่ คนไทยในปัจจุบัน ไม่สู้จะสนใจ เรื่องอาหารหวานคาว ของบรรพบุรุษนัก นับวันประวัติตำนาน แม้กระทั่ง สูตรวิธีปรุง ทั้งหลาย กำลังถูกลืมเลือน ไปตามกาลเวลา ฉะนั้น จึงอย่าได้แปลกใจเลยว่า เด็กเล็กสมัยนี้ รู้จัก ขนมเค้ก ขนมคุ้กกี้ มากกว่าขนมเรไร ขนมสอดไส้ ฯลฯ หรือแม้แต่ ขนมแชงมา

สมัยยังเด็ก จำได้ว่า เมื่อผู้ใหญ่กล่อมลูกหลานที่นอนหลับอยู่ในเปลญวน หรือเปลไทย ขณะแกว่งไกวให้เด็กๆ เคลิ้มนั้น ก็มักได้ยิน เพลงกล่อมเด็กมากมาย หลายเพลง อย่างเช่นเพลงนี้ ผู้ใหญ่จะร้องว่า
…….โอละเห่ โอละหึก ลุกขึ้นแต่ดึกทำขนมแฉ่งม้า ผัวก็ตี เมียก็ด่า ขนมแฉ่งม้าก็คาหม้อแกง

…….เป็นอันว่า ขนมแชงมา หรือ ขนมแฉ่งม้า นี้ ยังเป็นที่สงสัยกันอยู่ว่า มีลักษณะ รูปร่างหน้าตาอย่างไร เรื่องนี้ มีการถกเถียง สอบถามกันมา ตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๔ ถึงรัชกาลที่ ๕ พระองค์เจ้า จรูญโรจน์เรืองศรี พระโอรสในพระบาทสมเด็จ พระปิ่นเกล้าฯ เคยบันทึกไว้ว่า

…….’ขนมแชงม้า รูปพรรณสีสัน กลิ่นรสของขนมเป็นอย่างไรไม่ทราบ เป็นแต่ชื่อลอยมา อย่างนั้น ถึงมีผู้เฒ่าผู้แก่ ก็มิได้ เคยพบเคยเห็น ได้ยินแต่เสียงคนทั้งหลาย กล่อมเด็กว่า โอละเห่ โอละหึก ลุกขึ้นแต่ดึกทำขนมแชงม้า ฯลฯ แต่บางคนก็ว่า ขนมหม้อแกงนั้นเอง เดิมชื่อ ขนมแชงม้า ครั้นเกิดความ ผัวเมียตีกันขึ้น ขนมไม่ทันสุก คาหม้อแกงอยู่ คนทั้งหลายจึงได้เรียกว่า ขนมหม้อแกง ตั้งแต่นั้นมา’ นี่แหละ ความจะเท็จจริงอย่างไร ก็ไม่ทราบแน่

…….เรื่องนี้เป็นเหตุทำให้ ท่านผู้หญิง เปลี่ยน ภาสกรวงศ์ ผู้เชี่ยวชาญอาหารหวานคาว เมื่อสมัยรัชกาลที่ ๕ และเป็นผู้แต่ง ตำราอาหารชื่อ แม่ครัวหัวป่าก์ เคยติดตาม เรื่องราวความเป็นมา ของขนมแชงมา และบันทึกไว้ว่า

…….’ขนมนี้ เป็นของโบราณ ได้ยินแต่ แม่หญิงกล่อมเด็ก ต่อๆ กันมา ดังข้างบนนี้ จะเป็นอย่างใด ทำด้วยอะไร ไต่ถามผู้หลักผู้ใหญ่ มามากแล้ว ก็ไม่ได้ความชัดเจนลงได้ คนหนึ่งก็ว่า คือขนมนั้นบ้าง นี้บ้าง แต่ว่าเป็น ขนมไข่เต่า นั่นเอง ที่ว่าเช่นนี้ ถูกกันสามสี่ปากแล้ว เวลาวันหนึ่ง อุบาสิกาเนย วัดอัมรินทร์ ได้ทำขนมมาให้ วางลงถาดมาสองหม้อแกง ได้ถามว่าอะไร อุบาสิกาเนย บอกว่า ขนมแชงมา เป็นขนมโบราณ ทำมาเพื่อจะเลี้ยงคน ที่อยู่ในบ้าน จึงได้ตักออกมาดู หม้อหนึ่งเป็น ขนมไข่เต่า อีกหม้อเป็น ขนมปลากริม จึงได้ ถามออกไปอีกว่า เช่นนี้เขาเรียก ขนมปลากริม ขนมไข่เต่า ไม่ใช่หรือ อุบาสิกาเนย บอกว่า โบราณใช้ผสมกัน ๒ อย่าง จึงเรียกว่า ขนมแชงมา ถ้าอย่างเดียวเรียก ขนมไข่เต่า ขนมปลากริม รับประทานคนละครึ่งกัน จึงให้ตักออกมาดู ก็ตัก ขนมปลากริม ลงชามก่อน แล้วตัก ขนมไข่เต่า ทับลงหน้า เมื่อจะรับประทาน เอาช้อนคน รับประทานด้วยกัน ได้ความเป็นหลักฐานเพียงเท่านี้’

ที่มา: mrbignink page